Portföy, bir yatırımcının aynı veya farklı özelliklere sahip birden fazla yatırım aracına yatırım yaparak oluşturduğu toplam değerdir. Kişi veya kuruluşların portföy yapısı ve portföy tercihleri, risk alma eğilimlerine, likidite tercihlerine ve çeşitli yatırımların sağlayacağı getiri oranlarına bağlıdır.
Portföy yönetimi, bireysel ve kurumsal yatırımcıların varlıklarının risk tercihleri ve getiri beklentileri göz önüne alınarak, karşılaştırma ölçütü doğrultusunda profesyonel portföy yöneticileri tarafindan yönetilmesidir. Tercih edilen risk seviyesine göre getiri maksimizasyonu esastır.
Fon, halktan katılma payları karşılığında toplanan paralarla, katılma belgesi sahipleri adına riskin dağıtılması ilkesi ve inançlı mülkiyet esaslarına göre portföy işletmek amacıyla kurulan kolektif yatırım aracıdır.
Yatırımcılar fondaki birikimlerine karşılık bir katılım belgesi alırlar ve fon değerindeki değişim, fon katılma belgesi fiyatına yansır.
Fonlar, riski dağıtmak amacıyla baştan belirlenen sınırlar dahilinde birden fazla hisse senedi, devlet tahvili, özel sektör bonosu, döviz, değerli maden gibi finansal enstrümanlara yatırım yaparak portföy oluşturur.
Tasarruf sahipleri, şirketlerden, aracı kuruluşlardan veya menkul kıymet borsalarından hisse senedi ve tahvil almak suretiyle tasarruflarını kendileri değerlendirebilirler. Ancak menkul kıymetlere yatırım yapmak bilgi ve uzmanlık gerektirmektedir. Ayrıca bireysel birikimler genelde yeterli büyüklüğe ulaşamadıklarından, bunlarla oluşturulan portföylerde yeterli risk dağıtımı yapılamayabilir.
İyi yönetilen bir fon, çoğu bireysel yatırımcının kendi imkanlarıyla erişebileceğinden daha uygun koşullarla işlem yapar, risk dağıtımının gerektirdiği çeşitlendirmeyi daha iyi fiyatlarla gerçekleştirebilir.
Bu nedenle, tüm dünyada kolektif yatırım kuruluşları olarak adlandırılan yatırım fonları oluşturulmuştur.
Menkul kıymetlerin değerlemesi ve kontrolü ile kupon, faiz ve temettü tahsili fon yönetimince yapılacağından, yatırımcılar vade takibi, tahsil etme gibi zaman ve kaynak kullanımını gerektiren işlemlerden kurtulmaktadır.
Fon portföyüne yapılan büyük tutarlı alım satımlar zaman ve para tasarrufu sağlamaktadır.
Katılım belgesi, yatırımcının fonda pay sahibi olduğunu gösteren belgedir. Yatırım fonlarındaki katılım belgeleri, şirketlerin hisse senetleri ile benzerlik gösterir. Hisse senedi alan yatırımcıların şirkete ortak olması ve şirket üzerinde hak sahibi olması gibi, yatırım fonlarında da yatırımcılar katılım belgesi ile portföye ortak olurlar. Ancak, hisse senedi sahipleri şirket yönetiminde söz sahibi olabilirken, katılım belgesi sahiplerinin fon yönetimine katılma hakları yoktur.
Fona iştirak sağlayan katılma belgesi fiyatı, kurucu tarafından her işgünü itibariyle hesaplanmaktadır. Hesaplamalarda aşağıdaki prosedür takip edilir:
Karşılaştırma ölçütü, yatırımcının risk ve getiri hedefleriyle uyumlu olarak belirlenmiş endeks veya yatırım ürünlerinin getirisidir.
Bir fonun performansını değerlendirmek için fonun kendi getiri seviyesine bakmak yeterli değildir. Benzer risk seviyesine sahip ürünlerin ve endekslerin getiri seviyeleri ile karşılaştırmak, elde edilen getirinin başarısını görmek açısından daha doğrudur.
Farklı risk gruplarındaki fonların getiri hedefleri farklı olduğundan, farklı karşılaştırma ölçütlerinin kullanılması gerekir. Örneğin ÜNLÜ Portföy’ün yönettiği İkinci Değişken Fon, sabit getirili enstrümanlara yatırım yapmakta olup, çeşitli vadelerdeki bono getirilerinin ortalamasından oluşan bir benchmark kullanmaktadır.
Borsaya yatırım yapan fonların, BIST-100 gibi endeksleri kullanması beklenir.
Yatırım fonları, borsalarda işlem gören yerli ve yabancı şirketlerin hisse senetleri, özel ve kamu kesimi borçlanma senetleri, altın ve diğer kıymetli madenler ve bunlara dayalı olarak ihraç edilmiş sermaye piyasası araçlarına yatırım yapabilirler.
Her fonun hangi enstrümana ne oranda yatırım yapabileceğinin alt ve üst sınırları, fonun içtüzüğünde açıkça belirtilir. İçtüzüğe uyum, hem fon kurucusu hem de Sermaye Piyasası Kurulu tarafından günlük olarak takip edilir.
Getirinin garanti edilmesi Sermaye Piyasası Mevzuatı ile yasaklanmıştır. Dolayısıyla, gelecekteki bir dönem için herhangi bir getiri garanti edilemez. Ancak, geçmiş dönemde elde edilen getirilerin karşılaştırma ölçütleri doğrultusunda değerlendirildiği raporlar performansın değerlendirilmesi açısından önemlidir.
gibi portföyün getirisini doğrudan etkileyen faktörleri incelemelidir.
Yatırım tercihlerine karar verirken göz önüne alınması gereken en temel unsur, riskin dağıtılması ve yatırım verimliliğini artıracak şekilde portföyün oluşturulmasıdır.
ÜNLÜ Portföy, azami geliri sağlamayı amaçlarken alınan riski kontrol etmek adına devlet tahvili, özel sektör tahvili, hisse senedi, opsiyon gibi risklilik oranı farklı finansal enstrümanlara yatırım yapar. Böylece fon, portföydeki tek bir yatırımın sağlayabileceğinden daha avantajlı bir risk/getiri profili elde etmiş olacaktır. Ayrıca riskin çeşitlendirilmesi, olumsuz piyasa koşullarının fona verebileceği hasarların minimum seviyede tutulmasına hatta kimi zaman getiriye olumlu yansımasına yardımcı olur. ÜNLÜ Portföy ayrıca, hem geriye dönük (sharpe oranı, enformasyon oranı), hem de ileriye dönük risk ölçütlerini (riske maruz değer) sürekli takip ederek portföylerinin riskini kontrol altında tutar.
Anapara korumalı fonlar ise ayrı bir kategoride değerlendirilmelidir.
Yatırım Fonlarının tüzel kişiliği olmamakla birlikte fon mal varlığı kurucunun mal varlığından tümüyle ayrıdır.
Yatırım fonlarının malvarlıkları rehnedilemez ve/veya devredilemez.
Fonlar, tıpkı bir şirket gibi, gerekli kanuni defterleri tutmak, bilanço çıkarmak zorundadırlar.
Fon portföyündeki varlıklar, Merkezi Kayıt Kuruluşu nezdinde fon adına saklanır. Saklayıcı, yatırım fonu varlıklarının güvenli muhafazasını sağlar. Fonlar adına yapılan işlemler sonucu gereken varlık - nakit takası, Takasbank nezdinde gerçekleştirilir.
SPK denetiminde kurulmuş olan bütün fonlar, aynı takas ve saklama altyapısında faaliyet gösterip yatırımcıya aynı güvenceyi sunmaktadırlar. Fonların birbirinden farkı, fon yönetimi başarısı ve yönetim ücretiyle ortaya çıkmaktadır.
Yatırım fonunun Kurucusu, her fon için belirli nitelikleri taşıyan en az bir denetçi atamak zorundadır. Yatırım fonları ayrıca, 6 aylık ve yıllık olarak Bağımsız Dış Denetim şirketleri tarafından denetlenir. Yıllık denetim raporunun Sermaye Piyasası Kurulu'na gönderilmesi zorunludur. Bunun dışında Kurul, yatırım fonlarını her zaman denetleme yetkisine sahiptir.
3321 sayılı Karar ile eklenen Geçici Madde 3’ün (2) No’lu fıkrası ile, bireysel yatırımcılar tarafından 23.12.2020 ile 31.03.2021 tarihi (bu tarih dahil) arasında iktisap edilen, tahvil/bono fonu, likit fon, altın/gümüş fonu, hisse fonu (mevcut uygulamada hisse fonlardan elde edilen gelirlerde stopaj oranı %0) gibi yatırım fonlarından (değişken, karma, eurobond, dış borçlanma, yabancı, serbest fonlar ile unvanında “döviz” ifadesi geçen yatırım fonları hariç) elde edilen gelir ve kazançlara %0 stopaj uygulanacaktır
Portföyünün en az %51'i BIST’de işlem gören hisse senetlerinden oluşan yatırım fonlarının 1 yıldan fazla elde tutulanlar stopaja tabi değildir. Aylık ağırlıklı ortalama bazda portföylerinin en az %80’i BIST’de işlem gören hisse senetlerinden (menkul kıymet yatırım ortaklıkları hariç) oluşan hisse senedi yoğun fonların katılma belgelerinden elde edilen gelirler ise %0 oranında stopaja tabidir. Bunlar dışındaki yatırım fon kazançlarında stopaj bireyler için %10, kurumlar için ise %0’dır. Kurumsal yatırımcılarda fon kazançları kurumlar vergisine tabiidir.
Ek olarak, yatırım fonlarında, fondan çıkılmadığı sürece stopaj kesilmemektedir. Dolayısıyla, mevduatın aksine, yatırım süresince kesilmeyen stopaj üzerinden de nema birikmektedir.
Yatırım fonlarının yönetiminde yatırımcıları korumaya yönelik olarak mevzuatın getirdiği birçok kısıtlama mevcut olup, fon kurucu ve yöneticileri bu kısıtlamalara uymak zorundadırlar.
Bazı önemli kural ve kısıtlar şunlardır:
Fon portföyüne, hiçbir şekilde rayiç değerinin üzerinde varlık satın alınamaz ve bu değerin altında satış yapılamaz.
Borsada işlem gören tüm varlıkların alım / satımlarının borsada yapılması zorunludur.
Bir yatırım fonunun portföy değerinin % 10'undan fazlası bir ortaklığın menkul kıymetlerine yatırılamaz.
Yatırım fonlarının malvarlıkları rehnedilemez ve/veya devredilemez.
Bu kısıtların bazıları serbest fon için geçerli değildir.
Yatırım fonuna yatırım yapmadan önce, yatırımcının fon hakkında bilgi alabileceği kaynaklara başvurmasında yarar vardır. Bu bilgiler fonun kendisinden veya ilgili banka/aracı kurumdan temin edilebilir ve yatırıma karar vermeden önce mutlaka okunmalıdır. Yatırımcı, katılma belgesini satın almadan önce bu fonun kendisi için uygun olduğundan emin olmalıdır.
Ayrıca, fonların halka arzı sırasında ve sonrasında hazırlamak zorunda olduğu içtüzük ve izahnamelerin de incelenmesi gereklidir. Bu dokümanlar kurucunun internet sitesinde ve Kamuyu Aydınlatma Platformu’nda yer almaktadır.
ÜNLÜ Portföy Yönetimi, stratejik olarak yatırım fonlarına odaklanmaktadır ve bu fonlara yatırım yapmak icin özel bir şart aranmamaktadır.
Serbest Fon’a ise, mevzuattaki “nitelikli yatırımcı” tanımına uygun yatırımcılar yatırım yapabilmektedir.
Özel Portföy Yönetimi hizmetinden faydalanmak için belirli bir portföy büyüklüğü şartı aranmaktadır.
Yatırımcılar portföy detayları ile ilgili her türlü bilgiyi istedikleri anda ÜNLÜ Portföy’den alabilirler. Bununla birlikte, yatırımcılara günlük, haftalık ve aylık periyotlarda fon performans raporları gönderilir ve internet sitemizdeki performans raporları her gün güncellenir.
Fon yönetimi becerilerinin layıkıyle ortaya konulabilmesi için portföy yönetiminin tam bir bağımsızlık içinde, sadece ve sadece yatırımcı faydası gözetilerek gerçekleştirilmesi gerekir. Dünyadaki örneklerine bakıldığında da bu bağımsızlık şartını sağlayan kurumların fon yönetiminde daha başarılı olduğunu görebiliriz.
Fon Getirileri